Mursi Ethiopië

De eenvoud van geluk in Ethiopië

Vandaag neem ik jullie mee in vrouwenbesnijdenis bij de Mursi en Dassenech-stam en het steeds droger wordende Zuiden van Ethiopië. Het zien van de kinderen met gezwollen buikjes die smeken om drinkwater en het ervaren van de eenvoud van geluk.

Na het bezoek aan de Hamar-stam, vervolgen we onze weg in Zuidelijke richting over het Rifgebergte. Het landschap wordt steeds droger en ondanks het huidige regenseizoen heeft het in Arba Minch al twee maanden niet geregend. We komen aan bij het meest Zuidelijk punt van onze reis, de Dassanech-stam vanuit onze uitvalsbasis in Jinka.

Dassanech

De Dassanech bestaat uit ongeveer 66.000 mensen. De regio waarin ze wonen bestaat voornamelijk uit woestijn, droge savanne en grasland. Het gebied strekt van Ethiopië tot aan Lake Turkana in Kenia en wordt gevoed door het water uit de Omo rivier. Het waterpeil is voor beiden afhankelijk van de regenval gedurende het regenseizoen. Het water is er bruin maar kan goed gebruikt worden voor de gewassen. Rondom de rivier zien we dan ook een groene strook van landbouw, katoen, mais, bonen en gras. We laten ons met de typische boten over de Omo rivier brengen naar een stuk niemandsland waar wij een groot dorp bezoeken.

Dassanech Stam Ethiopië
De hutten van de Dassanech

De huizen/hutten zijn gemaakt van golfplaten. Iets wat we nergens anders zien. We worden hartelijk ontvangen en er wordt gezongen en gedanst. Mijn oog blijft maar getrokken worden naar de kinderen met hun dunne armpjes en gezwollen buikjes, en doet me denken aan de beelden uit Ethiopië in 1974. Er is eten genoeg maar het is zo eenzijdig. Ze willen allemaal bij ons op de arm, onze hand vasthouden en blijven lachen. Uiteindelijk steelt een allerliefst meisje mijn hart en ik neem haar op de arm. Ze wil maar één ding; water. Schoon drinkwater uit mijn fles. Haar dankbaarheid maakt een diepe indruk.

ondervoeding zuid Ethiopië
Mijn fles drinkwater laat ik achter bij dit dankbare meisje. Niemand die het van haar afpakt.

Vrouwenbesnijdenis

Bij deze stam kom ik voor het eerst in gesprek over vergaande vrouwenbesnijdenis in Ethiopië en zelfs het dichtnaaien van vrouwen om het genot van de man tijdens de seks te verhogen. Een vrouw binnen de Dassanech (of Mursi) zal niet trouwen als er aan de buitenkant “iets” zichtbaar is. In mijn gedachten gaat dat veel verder dan de vrouwenbesnijdenis waar ik over gehoord heb, en heel omslachtig wordt dit bevestigd. Ik kijk om me heen, naar de getrouwde vrouwen en de ongetrouwde volwassen wordende meisjes. Ze dansen en lachen, maar ik lach niet mee.

Dassanech vrouwen dansen
Bijna klaar om te gaan dansen. Bedrukte gezichten waar even later stralende lachen verschijnen.

De traditie zegt dat een vrouw zonder besnijdenis niet zal trouwen, maar dat haar vader zal sterven omdat hij vervloekt wordt door zijn leeftijdsgenoten. En zo ondergaat iedere vrouw deze besnijdenis door een vrouwelijk expert.

Mursi

We trekken langzaam weer wat Noordwaarts en bezoeken de Mursi, bekend om de vrouwen, hun lipschotels en hun nomadenbestaan. Voorbereid op dé toeristische “attractie” van Ethiopië waarin we moeten betalen per foto die we maken. In de ochtend bezoeken we een kleine Mursi stam van 115 mensen en bijna evenveel toeristen die zich verzamelen rondom de uitgedoste mensen. De totale stam is niet groter dan 14.500 mensen maar het voelt toch wel vreemd om hier te zijn.

Lipschotels Mursi
Mursi vrouwen. De één met lipschotel, de ander met gespleten lip zonder schotel.

De Mursi trekken rond op zoek naar graasland voor het vee. Geweld is een belangrijk onderdeel van het ritueel bij de Mursi. Regelmatig vinden er stokgevechten voor de mannen plaats om hun kracht te bewijzen aan de vrouwen. Maar mijn oog valt vooral op de zware geweren. In het Zuiden zijn nog steeds veel stammenoorlogen om het beste graasland voor het vee in de tijd van droogte en de Mursi kennen geen vrienden. Daar waar de stammen in redelijke harmonie met elkaar leven, is dat in het geval van de Mursi niet zo.

Ondernemerschap in Ethiopië

Tegelijkertijd zie ik ondernemers die van hun voorkomen een broodwinning hebben gemaakt. Om een stam te bezoeken moeten we, net als bij de andere stammen, geld betalen aan de stam. De vrouwen van de Mursi hebben bedacht dat zij hier niets van terug zien en daarom willen ze betaald krijgen per foto zodat ze er zelf iets aan overhouden. Je kunt alleen in de ochtend bij de Mursi op bezoek. Het geld dat ze verdienen in de ochtend wordt ’s middags uitgegeven aan drank en de rest van de dag zijn ze dronken.

Lipschotels mursi
Mijn blik wordt niet alleen getrokken naar het grote geweer maar vooral ook naar de versierselen op de buik.

Naast de lipschotels en de gedachten over vrouwenbesnijdenis zie ik ook de bewerkte lichamen van de vrouwen. Versierd met littekens in allerlei vormen. Naast de kakofonie van het hele tafereel zie ik vooral het trieste van de gespleten lippen, de grote schotels, de “versierselen” op de lichamen en ervaar de gelatenheid waarmee ze foto’s laten maken.

De eenvoud van geluk

Naast de confrontatie met mijn eigen normen, waarden en gedachten maken de intense gesprekken over de toenemende droogte, het effect van klimaatverandering en het afnemende graasland voor het vee een diepe indruk. De gevolgen voor de volksgezondheid en en het leefklimaat in Ehtiopië zijn enorm. Zoals mijn bijna zestien jarige dochter zegt; “Reizen verandert mij. Ik kijk op een heel andere manier naar de wereld dan mijn vriendjes en vriendinnetjes.” Zo besef ik mij dat deze reis mij verandert. Ik kan nog zoveel lezen over het leven elders in de wereld, luisteren naar de verhalen van mensen en me proberen in te leven maar het meevoelen door in zo’n andere omgeving te zijn geeft een heel andere dimensie aan het begrip “inleven”.

De laatste avond heb ik een gesprek met één van onze gidsen over geluk dat ik ervaar, en het geluk dat mensen in Ethiopië ervaren.  “Geluk is voldoende eten en drinken hebben, een dak boven je hoofd, iemand die van je houdt en voor je zorgt”” zegt hij. “Jullie hebben geluk veel te complex gemaakt, wij ervaren de eenvoud van geluk”. En met die gedachten ga ik slapen en sluit ik deze reis af. Ergens geef ik hem een beetje gelijk. Maar nooit zou ik willen ruilen met zijn “geluk”.

Kijk voor meer foto’s van mijn bezoek aan Ehtiopië op instagram

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Twitter
LinkedIn